List gończy i europejski nakaz aresztowania – czym się różnią

W życiu każdej osoby ściganej przez prawo, szczególnie tych, którzy przekroczyli granice swojego kraju, pojawia się moment, w którym zastanawiają się nad powrotem do kraju i ewentualnymi konsekwencjami swoich czynów z przeszłości. Istnieje kilka narzędzi prawnych stosowanych w celu ścigania osób podejrzanych o popełnienie przestępstw na arenie międzynarodowej. Dwa szczególnie istotne to list gończy oraz europejski nakaz aresztowania. Choć oba mają na celu ułatwienie aresztowania i przekazania osoby poszukiwanej, istnieją istotne różnice między nimi. W niniejszym artykule przyjrzymy się bliżej obu tym narzędziom prawnym, analizując ich cele, zakres stosowania, a także procedury, jakie się z nimi wiążą.

List gończy – czym jest?

List gończy to międzynarodowy dokument, który może być wydany przez organy ścigania lub sąd w celu zlokalizowania i aresztowania osoby poszukiwanej. Jest to narzędzie stosowane w przypadku podejrzeń o popełnienie poważnych przestępstw, takich jak morderstwo, terroryzm, handel narkotykami czy inne przestępstwa, za które przewidziane są długotrwałe kary pozbawienia wolności.

Wydanie listu gończego opiera się na współpracy międzynarodowej pomiędzy krajami, które mają na celu wspólne działanie w zwalczaniu przestępczości. Istotnym elementem tego procesu jest współpraca z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak Interpol.

List gończy zawiera informacje o poszukiwanej osobie, takie jak dane personalne, zdjęcie, przestępstwo, której jest podejrzana, a także informacje o ewentualnym zagrożeniu, jakie może stwarzać dla otoczenia. Dokument ten umożliwia organom ścigania innych państw podjęcie działań mających na celu zatrzymanie poszukiwanej osoby i jej ekstradycję do kraju, w którym toczy się postępowanie karne.

Procedura zatrzymania listem gończym

Procedura zatrzymania osoby na podstawie listu gończego przebiega w kilku etapach, które obejmują zarówno działania organów ścigania, jak i wymiar sprawiedliwości. Poniżej przedstawiamy poszczególne kroki tego procesu:

• Organ ścigania lub sąd w kraju, w którym toczy się postępowanie karne przeciwko poszukiwanej osobie, wydaje list gończy, zawierający informacje o tej osobie i zarzucanych jej przestępstwach.
• W przypadku listu gończego o zasięgu międzynarodowym, organ wydający list przekazuje go do biura krajowego Interpolu, które następnie przesyła go do Sekretariatu Generalnego Interpolu. Sekretariat Generalny sprawdza dokument pod kątem zgodności z wymogami formalnymi i zasadami organizacji, a następnie wpisuje go do międzynarodowej bazy danych.
• Po wpisaniu listu gończego do bazy danych Interpolu, informacje o poszukiwanej osobie są udostępniane wszystkim państwom członkowskim organizacji. Organom ścigania z innych krajów zostaje umożliwione zlokalizowanie i zatrzymanie poszukiwanej osoby na podstawie tego dokumentu.
• Gdy organy ścigania innego kraju zlokalizują poszukiwaną osobę, podejmują działania mające na celu jej zatrzymanie. Zatrzymanie może nastąpić w miejscu zamieszkania, pracy lub podczas kontroli granicznej.
• Po zatrzymaniu poszukiwanej osoby, organy ścigania zatrzymującego kraju powiadamiają o tym fakcie kraj, który wydał list gończy. Powiadomienie to jest zazwyczaj przekazywane za pośrednictwem Interpolu.
• Kraj, który zatrzymał poszukiwaną osobę, rozpoczyna procedurę ekstradycji, która ma na celu przekazanie zatrzymanego do kraju, w którym wydano list gończy. Proces ten jest regulowany przez umowy międzynarodowe (np. Konwencję Europejską o Ekstradycji) oraz przepisy prawa krajowego. W zależności od obowiązujących przepisów, ekstradycja może być automatyczna lub wymagać dodatkowych procedur, takich jak wniosek o ekstradycję, zgoda sądu czy uzgodnienia międzyrządowe.
• Po zakończeniu procedury ekstradycji i spełnieniu wszystkich formalności, zatrzymana osoba zostaje przekazana organom ścigania kraju, który wydał list gończy. Następnie rozpoczyna się postępowanie karne przeciwko tej osobie zgodnie z prawem krajowym.
• Po przekazaniu osoby poszukiwanej do kraju, który wydał list gończy, władze sądowe rozpoczynają lub kontynuują toczące się przeciwko niemu sprawy karne. Osoba poszukiwana będzie miała możliwość przedstawienia swojej strony sprawy oraz korzystania z praw gwarantowanych przez prawo krajowe, takich jak prawo do obrony czy domniemanie niewinności.
• Jeżeli sąd uzna osobę poszukiwaną za winną popełnienia zarzucanych jej przestępstw, wyda wyrok skazujący i orzeknie karę zgodnie z obowiązującym prawem. W przypadku, gdy osoba zostanie uznana za niewinną, zostanie uniewinniona i uwolniona.

Europejski nakaz aresztowania – czym jest?

Europejski Nakaz Aresztowania (ENA) to unijne narzędzie prawne, które zostało wprowadzone w 2002 roku w celu ułatwienia i przyspieszenia procedury aresztowania i przekazywania osób podejrzanych o popełnienie przestępstw między państwami członkowskimi Unii Europejskiej. ENA opiera się na zasadzie wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych, co oznacza, że sądy każdego kraju UE są zobowiązane do uznania i wykonywania decyzji sądów innych państw członkowskich.

ENA może być wydany w przypadku osób podejrzanych o popełnienie przestępstw, za które przewidziana jest kara pozbawienia wolności co najmniej na okres trzech lat, lub osób, które zostały już skazane na karę pozbawienia wolności co najmniej na okres czterech miesięcy.

W przeciwieństwie do listu gończego, który ma zasięg międzynarodowy i opiera się na współpracy z Interpolem, europejski nakaz aresztowania dotyczy wyłącznie państw członkowskich UE i opiera się na bezpośredniej współpracy pomiędzy organami sądowymi tych krajów.

Procedura zatrzymania ENA

Procedura zatrzymania na podstawie Europejskiego Nakazu Aresztowania (ENA) obejmuje szereg kroków, które angażują organy ścigania i sądy zarówno kraju wydającego ENA, jak i kraju wykonującego ENA. Poniżej przedstawiamy poszczególne etapy tego procesu:

• Sąd lub prokurator w kraju, w którym toczy się postępowanie karne przeciwko poszukiwanej osobie, wydaje Europejski Nakaz Aresztowania. ENA powinien zawierać informacje dotyczące poszukiwanej osoby, zarzucanych jej przestępstw oraz podstawę prawną dla wydania nakazu.
• ENA jest przekazywany bezpośrednio do właściwego organu sądowego kraju, w którym podejrzewa się przebywanie poszukiwanej osoby, poprzez system wymiany informacji między organami sądowymi państw członkowskich UE (np. Sieć Sądowa w Sprawach Karnych).
• Sąd kraju wykonującego ENA sprawdza, czy nakaz spełnia wymogi formalne oraz czy nie występują przesłanki odmowy jego wykonania. Jeżeli wszystkie warunki są spełnione, sąd wydaje decyzję o uznaniu ENA.
• Na podstawie uznanego ENA, organy ścigania kraju wykonującego nakaz podejmują działania mające na celu zatrzymanie poszukiwanej osoby. Zatrzymanie może nastąpić w miejscu zamieszkania, pracy lub podczas kontroli granicznej.
• Po zatrzymaniu osoby poszukiwanej, organy ścigania kraju wykonującego ENA powiadamiają o tym fakcie sąd wydający nakaz.
• Sąd kraju wykonującego ENA podejmuje decyzję o przekazaniu zatrzymanej osoby do kraju, który wydał nakaz. Proces ten jest przyspieszony w porównaniu z tradycyjnymi procedurami ekstradycyjnymi i powinien trwać nie dłużej niż 60 dni (w wyjątkowych przypadkach 90 dni) od dnia zatrzymania.
• Po wydaniu decyzji o przekazaniu, zatrzymana osoba zostaje przekazana organom ścigania kraju, który wydał ENA.
• Po przekazaniu osoby poszukiwanej do kraju wydającego ENA, władze sądowe rozpoczynają lub kontynuują postępowanie karne przeciwko tej osobie zgodnie z prawem krajowym. Osoba poszukiwana będzie miała możliwość przedstawienia swojej strony sprawy oraz korzystania z praw gwarantowanych przez prawo krajowe i unijne, takich jak prawo do obrony, prawo do tłumacza czy domniemanie niewinności.
• Jeżeli sąd uzna osobę poszukiwaną za winną popełnienia zarzucanych jej przestępstw, wyda wyrok skazujący i orzeknie karę zgodnie z obowiązującym prawem. W przypadku gdy osoba zostanie uznana za niewinną, zostanie uniewinniona i uwolniona.

/artykuł sponsorowany/