Zmodernizowany TEATR na Woli  siedzibą Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich

Nowa siedziba Teatru Żydowskiego

Zmodernizowany teatr na Kasprzaka 22 stanie się  siedzibą Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich, który od 2016 roku nie posiada stałego miejsca prezentacji artystycznej. Jego siedziba przy Placu Grzybowskim w 2017 r. została rozebrana. Plany stworzenia nowego miejsca w zabytkowej kamienicy przy ul. Próżnej 14 okazały się zbyt skomplikowane.

W porozumieniu z dyrekcjami teatrów

Na mocy porozumienia dyrektorów Teatru Dramatycznego i Teatru Żydowskiego ustalono, że Teatr Dramatyczny do końca 2020 r. wynajmie dodatkową przestrzeń w Pałacu Kultury i Nauki, gdzie zostaną przeniesione z Kasprzaka 22 biura teatru, a także repertuar prezentowany na Scenie na Woli. Teatr Dramatyczny po tej zmianie nadal będzie dysponował trzema salami teatralnymi: Salą im. G. Holoubka, Salą im. H. Mikołajskiej i Małą Sceną.

Historia sceny teatralnej przy Kasprzaka 22

Budynek przy ul. Kasprzaka 22 od samego początku pełnił funkcje kulturalne, początkowo jako Kino „Mazowsze”, a potem teatr, jednak nie zawsze jako wyodrębniona instytucja kultury. W latach osiemdziesiątych ubiegłego wieku do Teatru na Woli został przyłączony Teatr Kwadrat. Miejsce było też tymczasową siedzibą dla Teatru Narodowego, kiedy ten po pożarze utracił swoją siedzibę. Po 1990 roku była to scena impresaryjna. Przenosząc repertuar Sceny na Woli Teatru Dramatycznego – na Scenę im. Haliny Mikołajskiej, trudno dostrzec uszczerbek – patronka zapisuje się w historii pięknym, nie tylko artystycznym życiorysem.

Historia teatralna przy ulicy Kasprzaka 22

• Teatr na Woli (pierwsza nazwa instytucji) został założony przez Tadeusza Łomnickiego w styczniu 1976 roku. Tadeusz Łomnicki kierował Teatrem do 1981 roku.
• W latach 1981–86 teatr miał wspólną dyrekcję i zespół z Teatrem Kwadrat.
• Po pożarze Teatru Narodowegow 1985 roku został przeznaczony na jego tymczasowa siedzibę.
• Teatr na Woli został reaktywowany w 1990 r. pod kierownictwem Bogdana Augustyniakai w sezonie 1992/1993 przekształcony w jedną z pierwszych w Polsce scen impresaryjnych.
• Od lipca 2007 r. do końca sierpnia 2010 r. teatrem kierował Maciej Kowalewski, który kontynuował obraną w 2007 r. linię programową teatru polskiej dramaturgii współczesnej poprzez produkcję prapremierowych, napisanych na zamówienie teatru sztuk, próby czytane, koncerty, publikacje książkowe oraz inne wydarzenia okołoteatralne.
• Od 1 września 2010 r. Dyrektorem Teatru na Woli jest Tadeusz Słobodzianek.
• Od lutego 2011 r. Teatr na Woli ma również małą scenę – Scenę Przodownik przy ul. Olesińskiej 21 w Warszawie.
• Na podstawie Uchwały Nr XLVI/1250/2012 Rady m.st. Warszawy z 8 listopada 2012 r. zostają połączone instytucje kultury m.st. Warszawy „Teatr Dramatyczny miasta stołecznego Warszawy im. Gustawa Holoubka” z instytucją kultury m.st. Warszawy pn. „Teatr Na Woli im. Tadeusza Łomnickiego”.
• 1 stycznia 2013 r. powstała nowa instytucja kultury „Teatr Dramatyczny miasta stołecznego Warszawy”. Dwie główne sceny Teatru otrzymały odpowiednie nazwy: Scena im. Gustawa Holoubka(na placu Defilad 1) i Scena Na Woli im. Tadeusza Łomnickiego (na ul. Kasprzaka 22).
• W 2019 r. miasto zakupiło od jednego z banków budynek, w którym mieściła się Scena na Woli im. Tadeusza Łomnickiego Teatru Dramatycznego. Do końca 2020 r. scena zostanie przeniesiona do pomieszczeń w Pałacu Kultury i Nauki, a po remoncie do pomieszczeń przy ul. Kasprzaka 22 wprowadzi się Teatr Żydowski.
• Pamięć Tadeusza Łomnickiego, wybitnego aktora i reżysera, przez wiele lat związanego z teatrem przy ul. Kasprzaka 22 została upamiętniona poprzez nadanie Jego imienia ulicy łączącej ul. Kasprzaka z ul. Skierniewicką. Po remoncie budynku, to właśnie od ulicy Tadeusza Łomnickiego będzie znajdowało się wejście główne do Teatru. We foyer teatru, po remoncie, w dalszym ciągu będzie eksponowane popiersie Łomnickiego.

Scena im. Haliny Mikołajskiej w zamian za Scenę na Woli

Była to scena kameralna, mieszcząca 150 osób, zbudowana na własną rękę przez pracowników teatru, którzy wykorzystali jedną z nieużywanych sal wystawowych. W zamierzeniu miała być sceną eksperymentalną o odrębnej linii repertuarowej, gdzie wolna w danym momencie część zespołu mogła próbować nowych form i środków wyrazu. Jak pisał Konstanty Puzyna, kierownik literacki Teatru Dramatycznego w latach 1955-1956, Sala Prób stała się filią dużej sceny od pierwszych miesięcy swego istnienia. Rozszerzała repertuar i dodawała twórcom odwagi: bez niej teatr nie podjąłby ryzyka wystawiania prapremierowych sztuk – awangardowych, eksperymentalnych i nowatorskich. Działalność tej Sceny w PKiN zainaugurował w 1957 r. spektakl „Krzesła” Eugène Ionesco w reżyserii Ludwika René z legendarnymi już kreacjami Haliny Mikołajskiej i Jana Świderskiego. Po 34 latach od otwarcia, 19 stycznia 1991 r. odbyła się uroczystość nadania Sali Prób imienia Haliny Mikołajskiej.

Halina Mikołajska – znakomita aktorka i reżyserka teatralna, od lat 70. działaczka opozycyjna, członkini Komitetu Obrony Robotników.  Urodziła się 22 marca 1925 r. w Krakowie. Od 1950 r. mieszkała w Warszawie. Początkowo występowała w Teatrze Polskim. Uznanie zdobyła dzięki dwóm rolom: Amelii w „Horsztyńskim” Juliusza Słowackiego i Ethel w „Juliuszu i Ethel” Kruczkowskiego. W 1955 r. zaangażowała się w działanie nowo powstałego Teatru Domu Wojska Polskiego, który w 1957 r. został przemianowany na Teatr Dramatyczny. Zagrała w nim 10 ról, wykreowała między innymi swoje wielkie kreacje aktorskie: Rachel w „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, Szen-Te i Szui-Ta w „Dobrym człowieku z Seczuanu” Bertolta Brechta, Starej w „Krzesłach” Eugène Ionesco. Także w Teatrze Dramatycznym debiutowała w 1957 r. jako reżyserka inscenizacją dramatu „Iwona, księżniczka Burgunda” (1958) Witolda Gombrowicza. Zmarła 21 czerwca 1989 r. w Warszawie.

źródło: UM Warszawa