W Muzeum Etnograficznym otwarto nową wystawę „Etnografki, antropolożki, profesorki” o kobietach, które odegrały ważną rolę w kształtowaniu się etnologii jako dyscypliny naukowej w Polsce. Wystawę można oglądać do 29 października 2023 r.
Życiorysy bohaterek wystawy pokazują, że w czasach, w których kobiety miały ograniczone możliwości samostanowienia i własnego rozwoju mimo wszystko potrafiły odegrać znaczące role. Pierwsza kobieta, która otrzymała w Polsce nominację profesorską, była właśnie etnografką, a pierwsza wykładowczyni antropologii w Oksfordzie była polską uczoną. Wystawa „Etnografki, antropolożki, profesorki” nie opowiada o historii dyscypliny, lecz o jej herstoriach i zwraca uwagę na to, że nie tylko mężczyźni budowali polską naukę i antropologię.
Historie kobiet, które zostały zaprezentowane na wystawie, dotyczą pierwszych dwóch pokoleń etnografek i antropolożek profesjonalnie związanych z nauką. Wystawa pokazuje różne drogi zawodowe kobiet, które były uzależnione od pochodzenia, losów podczas II wojny światowej i decyzji podejmowanych w następstwie powojennych zmian ustrojowych.
Na ekspozycji można obejrzeć zarówno osobiste pamiątki, przede wszystkim te związane z naukową działalnością badaczek, ale też fotografie oraz eksponaty stanowiące przedmiot ich działalności badawczej i naukowej, jak i ich publikacje.
Bohaterki wystawy
Jedną z bohaterek wystawy jest Krystyna Krahelska, która była studentką etnografii na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warszawskiego, a w 1939 r. otrzymała tytuł magistra na podstawie pracy „Monografia etnograficzna wsi Mazurki, powiat baranowicki, województwo nowogrodzkie”. W latach 1936-1937 pozowała Ludwice Nitschowej do rzeźby warszawskiej Syreny, stojącej do dziś na Bulwarach Wiślanych. Zginęła w sierpniu 1944 r. w Powstaniu Warszawskim.
Pozostałe bohaterki wystawy to: Maria Czaplicka, Alicja Iwańska, Cezaria Baudouin de Courtenay Ehrenkreutz Jędrzejewiczowa, Sula Benet, Eleonora Plutyńska, Maria Znamierowska-Prüfferowa, Giza Frankel, Olga Gajkowa, Bożena Stelmachowska, Janina Tuwanówna, Maria Frankowska, Wanda Brzeska, Jadwiga Klimaszewska, Maria Przeździecka, Zofia Cieśla–Reinfussowa, Kazimiera Zawistowicz–Adamska, Anna Kowalska–Lewicka, Maria Biernacka, Anna Świątkowska.
#etnologiajestdyscypliną
W 2018 roku, rozporządzeniem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, etnologia została wykreślona z wykazu dyscyplin naukowych i włączona w obręb „nauk o kulturze i religii”. „Ta administracyjna decyzja – pisano w skierowanym do ministra liście protestacyjnym – wzbudziła gorzkie reminiscencje związane z analogiczną likwidacją etnologii (uznanej za burżuazyjną) w epoce stalinowskiej, kiedy to nasza dyscyplina, w myśl marksistowskiej doktryny, została arbitralnie włączona w obręb „historii kultury materialnej”.
Pod koniec czerwca 2022 roku ukazał się projekt rozporządzenia ministra edukacji i nauki w sprawie dziedzin nauki i dyscyplin naukowych oraz artystycznych, w którym zaproponowano wyodrębnienie w dziedzinie nauk humanistycznych dyscypliny „etnologia i antropologia”. Obecność wystawy w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie podkreśla jak ważną dyscypliną nauki jest etnografia, antropologia oraz etnologia.
źródło: UM Warszawa
