WARSZAWA W BUDOWIE 2019 „Pomnikomania”

WARSZAWA W BUDOWIE 2019.

„Pomnikomania”, jak przystało na wystawę prezentującą pomniki, nie cała mieści się pod dachem. Rozgrywa się również na niewielkim publicznym placu w samym centrum miasta. Znajduje się tam siedem prototypów pomników stworzonych z myślą o festiwalu WARSZAWA W BUDOWIE. „Pomnikomania” jest więc raczej postulatem – wezwaniem do stawiania nowych pomników – niż diagnozą zastanej sytuacji.

[For English version please scroll down]

Po co stawiać kolejne pomniki? I po co robić kolejną pomnikową wystawę? Czy to medium nie jest przestarzałe? A przede wszystkim: czy w obliczu tylu konfliktów wokół monumentów nie warto raz na zawsze porzucić tej formuły?

Stawka wydaje się zbyt wysoka, by po prostu zrezygnować z pomników. Jako publiczne media pamięci co najmniej w tym samym stopniu, co przeszłości, dotyczą one przecież teraźniejszości oraz możliwej do pomyślenia przyszłości. Wytwarzają kanon postaci, wartości i zdarzeń historycznych, ale również wyznaczają zestaw możliwych ról społecznych, sposobów rozumienia sfery publicznej, władzy i wspólnoty. W epoce zdominowanej przez niepoliczalne, ulotne i swobodnie krążące obrazy to właśnie ciężkie, nieruchome i zlewające się z miejskim krajobrazem monumenty kumulują silne emocje społeczne, zyskują dodatkowe znaczenia i sprawczość.

Liczą się więc nie tylko historyczne „treści” pomników, ale również ich formy. To właśnie postumenty, spiż i górujące nad nami przeskalowane figury określają relację spetryfikowanej historii ze współczesnymi odbiorczyniami i odbiorcami. Nie zostawiają miejsca na dialog, wymuszają zgodę, choćby bierną. Przeszłość, reprezentowana przez nieruchome, niedosięgłe kamienne postacie, ma być jak one: jednoznaczna, indywidualistyczna i autorytarna. To wizja historii kształtowanej przez wybitne, rzekomo niezłomne jednostki oraz pojedyncze przełomowe wydarzenia. Dlatego nie wystarczy, że wprowadzimy na postumenty choćby najbardziej postępowe, rewolucyjne czy emancypacyjne bohaterki i bohaterów. Zjawiska spoza tradycyjnego kanonu po prostu nie zmieszczą się w dostępnych formach odlewniczych i na cokołach. Nieobecne w nim postacie (czy raczej ich grupy) oraz niereprezentowane wydarzenia (albo raczej procesy) wymagają odpowiadających im formuł upamiętnienia.

Aby zrealizować to zadanie, „Pomnikomania” wychodzi od opracowania – w języku zarówno artystycznym, jak i badawczym – współcześnie istniejących warszawskich pomników. Przyglądamy się nie tyle najgłośniejszym spośród nich, ile ogółowi spiżowego krajobrazu stolicy (przede wszystkim na przykładzie Śródmieścia). Naszym celem nie jest wyłącznie krytyka warszawskiego pejzażu pomnikowego – zdominowanego przez wojnę i bohaterskich mężczyzn; przez kamień i postument, obietnicę trwałości i wywyższenia. Staramy się wykroczyć poza podważanie czy negowanie dostępnego dziś zestawu monumentów. Stawiamy sobie zadanie naprawcze, pozytywne: chcemy stworzyć prototypowe formy pozwalające na upamiętnienie – przypomnienie i wprowadzenie do przestrzeni publicznej – historii innych niż dominująca. Najgłośniejszym dziś monumentom chcemy zatem przeciwstawić nie ich odbicie w krzywym zwierciadle artystycznej interwencji – to bowiem rozbroiłoby je zaledwie na chwilę – ale raczej odrębny zestaw przykładowych prototypowych formuł praktykowania pamięci w przestrzeni publicznej, a także związanych z nimi odrębnych wartości oraz wizji historii i jej roli.

Tegoroczny festiwal WARSZAWA W BUDOWIE odbywa się w Warszawskim Pawilonie Architektury ZODIAK oraz na placu przed budynkiem. Festiwal składa się z trzech równorzędnych elementów: prezentacji pomników na publicznym placu, wystawy w pawilonie Zodiak, a także programu publicznego: debat, warsztatów, oprowadzań oraz dyskusji. Towarzyszy mu również strona internetowa prezentująca badania społeczne zrealizowane w ramach przygotowań do festiwalu oraz długoterminowe analizy autorstwa Zespołu Badania Pomników Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego.

5 października – 3 listopada 2019
Tegoroczny festiwal WARSZAWA W BUDOWIE odbywa się w Warszawskim Pawilonie Architektury ZODIAK

5 października, otwarcie wystawy godz. 18:00

Prototypy pomników
Karolina Brzuzan, Róża Duda i Michał Soja, Piotr Łakomy, Olga Micińska, Dominika Olszowy, Daniel Rycharski, Łukasz Surowiec.

Wystawa
Józef Gałązka, Karolina Gołębiowska, Daniel Malone i Stanislaw Welbel, Gizela Mickiewicz, Jan Możdżyński, Franciszek Orłowski, Witek Orski, Krzysztof Pijarski, Liliana Piskorska, Aleka Polis, Alicja Rogalska, Szymon Roginski, Daniel Rumiancew, Anna Shimomura, Łukasz Skąpski, Kolektyw Zbiorowy.

Kuratorzy
Łukasz Zaremba, Instytut Kultury Polskiej UW
Szymon Maliborski, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

Projekt finansowany jest przez Miasto Stołeczne Warszawa.

“Monumentomania”, as befits an exhibition presenting monuments, couldn’t be packed under a single roof. And so, it also takes place on a small public square right in the middle of Warsaw. There, seven prototypes of monuments – created for the WARSAW UNDER CONSTRUCTION festival – have been placed. We invite you to think of “Monumentomania” more as a call to construct new monuments than as a diagnosis of the current state of monument politics.

But why construct more monuments? And who needs another exhibition about them? Aren’t monuments obsolete? And most of all: in light of all the conflicts erupting over monuments, shouldn’t we discard this medium once and for all?

It seems that we can’t just give up on them – the stake is too high. These public media of memory are just as much about the present and about the conceivable futures, as they are about the past. They are just as much about visualizing a set of desirable social roles, ways of understanding the public sphere, power and community, as they are about canonizing a set of heroes, values, and historical events. Paradoxically, in an age dominated by uncountable, elusive and free-floating images, these heavy, static elements of the urban landscape still have the capability of generating strong emotions, of gaining new meanings and unexpected agency.

It is then not only the ‘content’ of monuments that is important, but also their forms. Pedestals, bronze, enormous figures are ways of establishing a relation between the public and history. They don’t leave much space for dialogue, coercing us into consent and acceptance. A past, represented by static, unattainable stone figures, is in many ways supposed to be just like them – unambiguous, individualistic, authoritative. It’s a history supposedly shaped by outstanding, unwavering heroes and breakthrough events. That is why it would not be enough to use the form of the traditional monument to memorialize even the most progressive and revolutionary male and female heroes, who fought in the name of emancipatory values. The available pedestals and mold structures will simply not accommodate subjects and phenomena from outside of the traditional canon. Subjects (or rather communities) and events (or rather processes) that have hitherto not been represented in the monumental canon need formulas corresponding to their qualities.

To achieve this goal, we first set out to examine – through both artistic and research tools – contemporary monuments in the capital. However, instead of concentrating on the most famous examples, our goal was to survey the general character of Warsaw’s bronze landscape (predominantly the city center). Our goal is not limited to the critique of the local monument sphere – dominated by war and male heroes, by stone, plinth, and the promise of stable aggrandizement. We sought to surpass the gestures of questioning or negating monuments. Instead we wanted to seek for positive and reparative gestures, to create prototypical and exemplary forms of memorializing, which would allow for the recuperation of stories surpassing the dominant historical narrative. Our answer to today’s loudest monuments is not artistic irony or ridicule – such disarmament tends to be brief – but generating a distinct set of prototypical formulas of practicing memory in public spaces and promoting a new vision of history and its role in everyday lives.

The 2019 WARSAW UNDER CONSTRUCTION festival takes place in the ZODIAK Warsaw Pavilion of Architecture and the public square in front of it. The festival consists of three elements: the monument exhibition on the public square, an exhibition mounted in the Zodiak pavilion, and the public program, which includes debates, workshops, guided tours and discussions. The festival will be supplemented by a website presenting the results of sociological research conducted during the festival preparations, as well as a presentation of the long-term research of the Team of Monument Research from the Warsaw University of Life Sciences.

Monument prototypes
Karolina Brzuzan, Róża Duda i Michał Soja, Piotr Łakomy, Olga Micińska, Dominika Olszowy, Daniel Rycharski, Łukasz Surowiec.

Exhibition
Józef Gałązka, Karolina Gołębiowska, Daniel Malone i Stanisław Welbel, Gizela Mickiewicz, Jan Możdżyński, Franciszek Orłowski, Witek Orski, Krzysztof Pijarski, Liliana Piskorska, Aleka Polis, Alicja Rogalska, Szymon Rogiński, Daniel Rumiancew, Anna Shimomura, Łukasz Skąpski, Zbiorowy Collective.

Curators
Łukasz Zaremba, Instytut Kultury Polskiej UW
Szymon Maliborski, Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie

Project funded by the City of Warsaw.