„Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu" - Warsaw Now! Najciekawsze Wydarzenia i Miejsca w Warszawie

Wystawa „Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu”.

Od 3 lutego 2017 roku w Muzeum Historii Żydów Polskich będzie można oglądać wystawę „Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu”. Muzyka popularna a żydowskie doświadczenie XX wieku.

Pod koniec XIX wieku Emil Berliner, niemiecko-żydowski imigrant w Stanach Zjednoczonych, wynalazł gramofon i płytę. To odkrycie zapoczątkowało erę masowej rozrywki.

Aparatura do nagrywania płyt z lat 30-tych

Dzięki płytom z winylu i szelaku muzyka przekroczyła granice krajów i kontynentów, a z artystów uczyniła gwiazdy, które zawładnęły świadomością tłumów. W utrwalonych na czarnych płytach nagraniach odzwierciedlenie znalazły wszystkie doświadczenia epoki, jej utopie i katastrofy, iluzje i nadzieje. Wystawa „Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu”, prezentowana w Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN od 3 lutego do 29 maja 2017 roku, opowiada o historii fonografii, rozkwicie muzyki popularnej i jej gatunków w XX w. oraz bada związek tej historii z żydowskim doświadczeniem XX w., pokazując między innymi, jak znaczny udział w tym procesie mieli producenci, kompozytorzy i artyści żydowskiego pochodzenia.

Na wystawie w Muzeum POLIN będzie można posłuchać m.in. muzyki kantoralnej, która dzięki gramofonowi upowszechniła się w domach żydowskiej klasy średniej, piosenek teatru jidysz, znanych na całym świecie popularnych piosenek z filmów, rewii i musicali, muzyki jazzowej, folkowej, popowej, punkowej czy współczesnej awangardy muzycznej reinterpretującą żydowską tradycję.

Te utwory nie zawsze były żydowskie, ale stanowiły odzwierciedlenie różnych procesów, przez jakie przechodzili Żydzi w XX w., jak np. zaangażowanie w różnorodne ruchy artystyczne i polityczne, emancypacja i asymilacja. Z drugiej strony, w wielu utworach i gatunkach odnaleźć można też starania o podtrzymanie żydowskiej tradycji i jej twórczej reinterpretację, nieraz w formie śmiałych muzycznych eksperymentów.

Na wystawie, oprócz nagrań, wywiadów i oryginalnych płyt, zaprezentowane będą też fonografy i gramofony pozyskane od lokalnych kolekcjonerów. Atrakcją będzie również autentyczna szafa grająca, w której można posłuchać utworów tematycznie związanych z wystawą. Zobaczymy płyty i usłyszymy nagrania m.in. tanga i fokstroty w wykonaniu orkiestry Jerzego Petersburskiego i Artura Golda, popularne filmowe przeboje autorstwa Henryka Warsa, w wykonaniu takich gwiazd, jak Wiera Gran czy Adam Aston. Do tego utwory takich sław popu i kontrkultury jak: Bob Dylan, Lou Reed, The Ramones, Barbra Streisand, nowoczesne interpretacje muzyki klezmerskiej w wykonaniu The Klezmatics i Kroke czy polski bigbit w wykonaniu Śliwek i Następców Tronów. Nie zabraknie też muzyki współczesnej, wykorzystującej inspiracje żydowską tradycją muzyczną dla tworzenia nowych brzmień. Osobna część wystawy poświęcona zostanie nowej muzyce żydowskiej tworzonej na przestrzeni kilkunastu ostatnich lat w Polsce.

Oprócz twórców na wystawie przedstawieni zostaną również odbiorcy muzyki – o piosenkach, które odegrały ważną rolę w ich życiu, opowiadają osoby osobiście i zawodowo związane z kulturą żydowską. Ich wypowiedzi to nie tylko opowieści o muzyce, ale również o doświadczeniu bycia Żydem w XX wieku.

Ekspozycji towarzyszyć będzie bogaty program wydarzeń kulturalnych, m.in.: specjalne spacery po wystawie z muzykami oraz muzyczne weekendy tematyczne z pokazami filmów, koncertami, warsztatami i dyskusjami. Program wydarzeń tu – klik

Pierwotna wersja wystawy została przygotowana przez Muzeum Żydowskie w Hohenems w 2014 roku (oryginalny tytuł: Jukebox. Jewkbox! A Jewish Century on Shellac&Vinyl), następnie była prezentowana w Muzeum Żydowskim w Monachium i w Muzeum Żydowskim w Londynie. Jej polską edycję wyróżnia rozbudowany wątek dotyczący polsko-żydowskich kompozytorów, wykonawców i przedsiębiorców przemysłu rozrywkowego. Zobaczymy tu również fonografy oraz gramofony z krajowych kolekcji i poznamy muzyczne wspomnienia polskich twórców kultury.

Kuratorzy: Hanno Loewy, Tamara Sztyma
Kurator organizacyjny: Ewa Witkowska
Projekt: Atelier Stecher, Austria
Identyfikacja wizualna wystawy: Atelier Stecher, Piotr Janiszewski
Projekt aneksu „Scena nowej muzyki żydowskiej w Polsce”: studio 3/3
Konsultacja: Tomasz Lerski, Kajetan Prochyra
Tłumaczenie tekstów na język angielski: Dominika Gajewska, LIDEX
Korekta tekstów polskich: Tamara Łozińska
Korekta tekstów angielskich: Michał Hamerski, Zofia Sochańska
Opieka konserwatorska: Anna Sembiring
Nagrania tekstów: Studio Publishing
Instytucje i osoby, które wypożyczyły obiekty na wystawę: Biblioteka Narodowa w Warszawie (The National Library in Warsaw), Jüdisches Museum Munich, Muzeum Techniki i Przemysłu w Warszawie (Museum of Technique and Industry, Warsaw), Jerzy Gogacz, Tomasz Lerski, Alan Dein, Felicitas Heimann-Jelinek, Helene Maimann, Timna Brauer, Anna i Jakob Eisenstein, Uri i Marlena Tänzer, Ellen Presser, Olga Mannheimer, Lea Wolff, Hanns Peter Bushoff, Barbara Kirshenblatt-Gimblett, Dominique Moisi, Peter Loewy, Yves Bollag, Uri Wertheim, Raymond Wolff, Festiwal Kultury Żydowskiej w Krakowie, Multikulti Project, Fundacja Nadaye, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce

Wystawa „Szafa grająca! Żydowskie stulecie na szelaku i winylu” prezentowana będzie od 3 lutego do 29 maja 2017 roku w godzinach otwarcia Muzeum POLIN.

Współorganizator: Muzeum Żydowskie w Hohenems (Jüdisches Museum Hohenems)
Patron strategiczny wystawy: Co Jest Grane 24
Partner: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce
Patroni medialni: Zwierciadło, Sens, Gazeta Wyborcza, warszawa.wyborcza.pl, Tok FM, AMS, Newsweek, Viva!, Tygodnik Powszechny, naszemiasto.pl, LAVIE, Warsaw Insider, EMPIK, Teatr Wielka Opera Narodowa, DESA, Onet