„Jam jest, który jest – a Ty, której nie ma?” Scena 72 przy ASP w Warszawie zaprasza na odważną podróż w głąb własnej egzystencji.
29 maja, 11 i 12 czerwca br. o godzinie 19:00 Scena 72, działająca przy Pracownii Rysunku i Form Monumentalnych Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, zaprasza na spektakl „Salpetriere”. Sztuka podejmuje próbę odpowiedzi na ponadczasowe pytanie, które w swoim utworze “Biesach” zadał(a) zapomniana(y) za życia poet(k)a i prozai(cz)k(a) Maria Komornicka vel Piotr Odmieniec Włast,: “Jam jest, który jest – a Ty, której nie ma? Niedorodzonym biada”.
“Salpetriere” to sceniczna baśń zainspirowana Kabałą oraz wydarzeniami z życia poetki Marii Komornickiej, znanej również jako Piotr Odmieniec Włast, której twórczości nie można rozpatrywać w oderwaniu od jej/jego biografii. W 1907 roku Maria Komornicka spaliła swoją sukienkę i nakazała rodzinie uważać ją/jego za mężczyznę. Podróż w głąb siebie w spektaklu jest ucieczką przed opresją, a zarazem ucieczką do wolności. Komornicka nie jest bohaterką narracji, jest biografią – źródłem, z którego zaczerpnięte zostały jedynie niektóre wątki z jej życia.
– Tytuł jednoaktówki odnosi się do paryskiego szpitala Salpêtrière, który przed wielką rewolucją służył jako przytułek dla ubogich oraz osób nieprzystosowanych społecznie. W roku 1856 otrzymał tu posadę lekarza Jean-Martin Charcot, mianowany już w 1862 ordynatorem oddziału. Charkot, nauczyciel między innymi Sigmunda Freuda, zajął się badaniami nad chorobą podobną do epilepsji, która to – pozostając bez wpływu na fizyczność – zdawała się chorobą duszy. Tytuł sugeruje oczywiście uogólnienie: kliniki psychiatryczne jako szpitale przemienienia, a także miejsca zsyłki. – napisała w swoim tekście “Odmieniec – duchowa rewolucja” pisarka, eseistka i krytyczka kultury Izabela Morska.
Przypadek Komornickiej vel Własta stał się jedynie pretekstem do przedstawienia kobiety – artystki poszukującej przestrzeni wolności osobistej i artystycznej w społeczeństwie ograniczonym konwenansami, podtrzymywanymi zarówno przez mężczyzn, jak i kobiety. Niezgoda na taką egzystencję doprowadza bohaterkę do załamania psychicznego i w konsekwencji do zmiany identyfikacji płciowej, będącej jedynie rodzajem kamuflażu, desperacką próbą usytuowania się w roli jednostki społecznie użytecznej, czyli mężczyzny – jak napisała w „Biesach” – niezwykłej autoanalitycznej prozie z 1907 r. „Zostawało mi tylko zwierciadło”.
Wybitna znawczyni polskiego i europejskiego romantyzmu, historyczka literatury, krytyczka literacka, profesor Maria Janion określiła poetkę jako “… jedną z najbardziej nieugiętych w dziejach kultury naszej ostatniego stulecia… Za swój nonkonformizm, protest przeciwko przyjętym konwencjom społecznym, swoją nieuległość i niezależność i ofiarę złożoną bogom Doświadczenia Wewnętrznego została zamknięcia w domu obłąkanych, zapomnienia, potępienia, wzgardliwej wyższości wobec biednej wariatki“.
W roli głównej wystąpi Jadwiga Jankowska-Cieślak, znakomita aktorka teatralna i filmowa, pierwsza Polka nagrodzona w 1982 r. Złotą Palmą dla najlepszej aktorki na Festiwalu Filmowym w Cannes za główną rolę w filmie „Inne spojrzenie”. Aktorka jest znana szerszej publiczności z Teatru Dramatycznego w Warszawie, Teatru Polskiego, Teatru Powszechnego w Warszawie czy stołecznego Teatru Ateneum, członkini Polskiej Akademii Filmowej. Na scenie towarzyszyć jej będzie Tomasz Olejnik.
Głównymi elementami scenografii spektaklu są animacje z rysunków wykonanych przez Grzegorza Stachańczyka (we współpracy z Mikołajem Stachańczykiem), który jest jednocześnie autorem tekstu i reżyserem „Salpetriere”. Dr. hab. Grzegorz Stachańczyk prof. ASP w Warszawie jest malarzem i rysownikiem, realizującym autorskie spektakle teatralne. W 2018 r. Stachańczyk założył przy prowadzonej przez siebie Pracowni Rysunku i Form Monumentalnych Scenę 72, na której zrealizował autorskie spektakle: w 2018 roku „Lekcję anatomii doktora Tulpiusa” i w 2019 „Nightmare”. Jego sztuka zyskała już miano jednego z najciekawszych zjawisk polskiego współczesnego życia artystycznego, a jego twórczość uznawana jest przez wielu krytyków za wierną tradycji, wręcz anachroniczną, przez innych za przykład radykalnego postmodernizmu. Artysta znany jest bowiem z prac zainspirowanych Biblią, uniwersalnym kulturowym archetypem i jednocześnie traktująca biblijne historie jako początek opowieści o człowieku, jego doświadczeniach i przeżyciach. Od strony plastycznej jego twórczość ujmuje imponującym warsztatem i unikalną umiejętnością syntetyzowania dawnych stylów.
Spektakl „Salpetriere” można zobaczyć na deskach Sceny 72, czyli w Auli przy ul. Wybrzeże Kościuszkowskie 37/39, w trzech terminach: 29 maja, 11 i 12 czerwca. Szczegółowy opis spektaklu i bilety dostępne są na stronie sklepu Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Premiera „Salpetriere” w reżyserii Grzegorza Stachańczyka odbyła się 17 grudnia 2021, ale ze względu na trwającą pandemię jej kolejne terminy zostały odłożone na maj i czerwiec 2022 r.
Spektakl „Salpetriere” udostępniony jest również w formie wydarzenia na profilu Facebook ASP w Warszawie.
Dodaj komentarz
Musisz się zalogować, aby móc dodać komentarz.