Kina warszawskie po 1939 r. – wykład Jerzego S. Majewskiego

Kina warszawskie po 1939 r. – wykład Jerzego S. Majewskiego

„W pierwszych dniach września 1939 r. kina w Warszawie przestały działać. Ponownie zaczęto je otwierać późną jesienią już pod niemiecka okupacją.
Z blisko 70 otwarto zaledwie kilkanaście. Część z nich uległa zniszczeniu w trakcie oblężenia Warszawy. Inne pozostały zamknięte. Te które ponownie otwarto
Zostały odebrane ich właścicielom i w pełni podporządkowane niemieckiej machinie propagandowej. Dodatkowo okupanci wydzielili kina przeznaczone tylko dla Niemców.

Władze Polski podziemnej zniechęcały warszawiaków do chodzenia do kin. Na murach wypisywane były hasła „Tylko świnie siedzą w kinie”. Trudno było jednak ludziom zakazać jednej z nielicznych rozrywek i wiele osób do kin nadal chodziło. Wyświetlano w nich filmy głownie niemieckie, zwykle mało ambitne. Towarzyszyły im propagandowe filmy i kroniki filmowe. W czasie Powstania Warszawskiego większość kin uległa całkowitemu zniszczeniu. Przetrwały nieliczne, w dodatku bylu mocno zdewastowane.

Pierwszym powojennym kinem Warszawy była Syrena przy Inżynierskiej na Pradze. Pierwszy pokaz filmowy miał tu miejsce 17 stycznia 1945 r. czyli w dniu gdy
żołnierze Armii Czerwonej i Wojska Polskiego zajmowali ruiny na lewym brzegu Wisły. Odbył się wtedy pokaz radzieckiego filmu „Tęcza”. Osnutego na tle powieści Wandy Wasilewskiej..
Po wojnie kina nie wróciły w prywatne ręce. Podobnie jak w czasie okupacji, zarówno film, jak i same kina miały pełnić funkcje propagandową i być ściśle kontrolowane przez władzę. Tym razem komunistyczną.

W 1945 roku przy Ministerstwie Informacji i Propagandy utworzono Departament Propagandy Filmowej. Celem departamentu było z jednej strony produkowanie filmów, z drugiej – przejęcie, odbudowa starych i budowa nowych kin.
Komunistyczni przywódcy nie zamierzali powrócić do czasów przedwojennych, kiedy to branżą tą rządził rynek, a władza nie miała wpływu ani na produkcję filmową, ani na program kin. Tak jak w ZSRR, to nie widzowie mieli decydować o tym, jakie filmy chcą oglądać, tylko władza narzucała to, co jej zdaniem Polacy powinni zobaczyć.

Lata 40 to odbudowa kilku przedwojennych kin. Pierwszym uruchomionym w 1945 r. była Polonia w lokalu przedwojennego kina Imperial przy Marszałkowskiej 56. Ekran został zszyty ze skrawków wydobytych z ruin kilku kin. Kolejnymi odrodzonymi kinami był Atlantic, Palladium, czy Stylowy. Na przełomie lat 40. i 50. Podjęto też budowę nowych obiektów. Wśród nich cztery wolnostojące kina dzielnicowe zaprojektowane przez Mieczysława Pipreka. (1 Maja, Stolica, Ochota i WZ) Dzielnicowe, choć odmienne architektoniczne, było też otwarte w roku 1949 kino Lotnik na Okęciu, pełniące jednocześnie funkcję Domu Ludowego. Już w latach 50 zbudowano dwa duże kina zeroekranowe.
Moskwę na Mokotowie i Prahę na Pradze. Ich architektura, choć doprawiona tu i ówdzie socrealistycznym detalem, była modernistyczna. Pomimo tych realizacji w 1954 w stolicy działało zaledwie kilkanaście kin, a przed seansami tworzyły się przed nimi ogromne kolejki.

Wysyp nowych obiektów kinowych miał miejsce dopiero w drugiej połowie lat 50 i początku kolejnej dekady Były to budynki zaprojektowane z rozmachem o wnętrzach dekorowanych mozaika, polichromiami czy rzeźbą. O trzy kina Warszawa wzbogaciła się za jednym zamachem w 1955 r., wraz z otwarciem Pałacu Kultury. Wiele innych wpisało się w panoramę miasta. Były to ml.in kina Luna, Wisła, Wars, Skarpa czy Najka. Kino Skarpa należało do najpiękniejszych kin jakie kiedykolwiek powstały w Warszawie. W Bajcie zamierzano wyświetlać jedynie filmy polskie. Pomysł ten szybko jednak zarzucono. Po wydarzeniach Października’56 też urządzono sale kinowe w niedostępnych przedtem budynkach ministerialnych.”

Jerzy S. Majewski

5 maja 2020, godz. 18:00

Zapraszamy na wykład online w ramach wystawy Przekrój kino! Wystawa o architekturze kin warszawskich. Link do spotkania na YouTubie udostępnimy wkrótce.

Organizatorem spotkania jest m.st. Warszawa

Bądź pierwszy, który skomentuje ten wpis!

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.